آموزش کار با هویه

1- انتخاب سیم لحیم مناسب برای کار

اول این که، به غیر از سرب و قلع، لحیم ها از چندین ترکیب دیگر ساخته شده اند.

دوم این که، لحیم دراندازه و یا سطح مقطع گوناگون است. هنگام کار کردن با قطعه های بسیار کوچک، اغلب استفاده از تکه های بسیار باریک لحیم بهتراست. برای اجزای بزرگ سیم های ضخیم تر پیشنهاد می شود.

آخرین مورد این که لحیم علاوه بر سیمی بودن، در شکل های دیگری هم وجود دارد.

2-هویه

ابزارهای بسیاری زیادی هستند که در لحیم کاری کمک می کنند ولی هیچ کدام از آنها به اندازه هویه مهم نیست. اگر هیچ وسیله ی دیگری هم نداشته باشید شما به یک هویه و مقداری لحیم نیاز دارید تا  لحیم کاری تان را انجام دهید. هویه ها ویژگی های مختلف و گستره ی وسیعی از پیچیده تا ساده دارند اما عملکرد همه ی آنها مشابه است، در این مقاله ما درباره ی اجزای هویه و انواع مختلف هویه ها صحبت می کنیم.

3-ساختمان هویه

در این قسمت اجزای اساسی که هویه را می سازند مورد بررسی قرار می گیرد.

3-1-نوک هویه :

نوک های هویه انواع مختلفی در شکل و اندازه دارند که آنها را برای قطعات مختلفی که نیاز به لحیم کاری دارند متناسب می سازد.

تعویض نوک هویه فرایند ساده ای است که شامل پیچاندن دسته ی هویه و یا به سادگی با فشار دادن به داخل  و در نتیجه بیرون آمدن نوک هویه انجام می شود.

3-2-دسته هویه:

دسته هویه بخشی است که نوک هویه را نگه می دارد، همچنین این قطعه، قطعه ای است که کاربر با آن سروکار دارد. دسته ها معمولا با انواع مختلفی از عایق ها مثل رزین، کائوچو و یا لاستیک ساخته می شوند تا مانع از انتقال گرمای نوک هویه به خارج از دسته شوند. همچنین آنها سیم ها و اتصالات فلزی برای انتقال گرما از منبع یا پریز را در خودشان جای داده اند. این نقش دوگانه برای گرم کردن و مانع سوختن شدن، اهمیت دسته های با کیفیت را به خوبی به نمایش می دهد.

توجه کنید که چطور نوک هویه در لوله هویه پیچیده می شود و امکان قابل تعویض بودن آن فراهم می شود. تعدادی ازدسته های هویه دارای (سری هایی) نوک ها یی هستند که بدون هیچ مکانیسمی با فشاردادن به داخل و بیرون آمدن نوک هویه عمل می کنند.

بعضی از هویه ها فقط  دارای یک دسته هستند که با اتصال به پریز های برق دیواری، برق دار می شوند. این هویه ها بسیار ساده هستند و هیچ کنترلی برای تغییر دما ندارند. در این هویه ها المنت گرمایی به طور مستقیم داخل دسته ساخته شده است.

3-3-کنترلر هویه:

کنترلر هویه، جعبه کنترلی است که امکان  تنظیم کردن دماهای مختلف را به کاربر می دهد. دسته ی هویه به  کنترلر هویه متصل می شود و گرمای مورد نیازش را از مدار الکتریکی داخل آن دریافت می کند، کنترلر هویه های آنالوگ با صفحه های مدرجی برای کنترل دما وجود دارد و کنترلر هویه های دیجیتالی وجود دارند که کلید هایی برای تنظیم دما و نمایشگری دارند که دمای فعلی را نمایش می دهد. بعضی از پایگاه های دیگر هستند که ویژگی های اضافی مثل نمودارهای منحنی گرما دارند که باعث می شود شما بتوانید به سرعت گرمای منتقل شده به نوک هویه برای قطعات مختلف را تغییر دهید.

 دو نوع از کنترلر هویه های هویه، سمت چپی یک کنترلر هویه دیجیتال کامل با کلید کنترل و صفحه نمایش، سمت راست یک کنترلر هویه آنالوگ که از یک صفحه ی مدرج برای کنترل دما استفاده می کند.

کنترلر هویه ها معمولا در بردارنده یک ترانسفورماتور بزرگ و چند مدار الکتریکی کنترلی دیگر هستند که با اطمینان کامل به شما امکان تغییر گرما و حرارت نوک هویه تان را می دهند.

 3-4-اسفنج برنجی (نوعی فلز):

هنگام لحیم کاری نوک هویه ی شما اکسید می شود یعنی این که نوک هویه ی شما سیاه می شود و پس از مدتی دیگر برای لحیم کاری مناسب نیست. به خصوص در لحیم های بدون سرب، در لحیم ناخالصی هایی وجود دارد که گرایش دارند بر روی نوک هویه قرار بگیرند و همین ها باعث اکسید شدن نوک هویه می شوند. اینجا جایی است که استفاده از اسفنج مطرح می شود. بنابراین شما باید همیشه نوک هویه تان را از این مواد پاک کنید. معمولا برای انجام این کار از یک اسفنج مرطوب استفاده می شود، اما استفاده از اسفنج مرطوب  شدیدا عمرمفید نوک هویه تان را کاهش می دهد. با پاک کردن نوک هویه با یک جسم سرد، یعنی اسفنج خیس، نوک هویه گرایش به منبسط شدن دارد اما به دلیل تغییر دما منقبض می شود. این انبساط و انقباض باعث می شود نوک هویه شما فرسوده شود و گاهی ممکن است سبب ایجاد حفره ای برای انبساط در سمتی از نوک هویه شود. سوراخ شدن نوک هویه اصلا برای لحیم کاری خوب نیست بنابراین استفاده از اسفنج های برنجی برای لحیم کاری استاندارد هستند. اسفنج های برنجی لحیم اضافی را از نوک هویه تان می گیرند در حالی که اجازه می دهند که نوک هویه در همان دمای خودش باقی بماند.

3-5-جذب کننده لحیم ( Solder Wick ):

جذب کننده لحیم، پاک کننده ای برای خطوط لحیم کاری شده است، وقتی با مساله ای  مواجه هستید مانند جامپرها یا حذف و برداشتن قطعات از روی برد، جذب کننده لحیم بسیار پرکاربرد است. جذب کننده که نواری شکل است،  شامل سیم های مسی نازکی است که به هم تابیده شده اند. لحیم به وسیله ی مس جذب می شود و اجازه می دهد که شما لکه های اضافی لحیم را پاک کنید.

3-6- روغن لحیم

بدون روغن لحیم، لحیم هیچگاه خود را به مس پشت فیبر نمیگیرد،روغن لحیم باعث شادابی لحیم می شود و مایه تمرکز آن است و قدرت جذب آن را بالا می برد . به همین خاطر سیم لحیم حاوی حداقل 40% روغن لحیم است. نشانه آن هم این است که وقتی لحیم را به هویه می زنید دود می کند. دقت کنید که روغن لحیم یکبار مصرف است و بعد از یکبار داغ شدن خاصیت خود را از دست می دهد.

3-7-تمیز کننده نوک هویه(Tip Tinner ) :

یک خمیر شیمیایی است که برای تمیز کردن نوک هویه شما استفاده می شود. آن از یک اسید ضعیف تشکیل شده است که به پاک کردن اجزا باقیمانده بر روی هویه کمک می کند (مانند زمانی که شما ناگهانی نوک هویه تان را بر روی یک قطعه ذوب می کنید) و همچنین به جلوگیری از اکسید شدن نوک هویه شما در حالتی که بی استفاده است ، کمک می کند.

3-8-قلع کش ( Solder Vacuum) :

قلع کش یک وسیله ی عالی برای پاک کردن لحیم اضافی قطعات است.

3-9-ماژیک ذوب کنند لحیم ( Water Soluble Flux Pen ) :

Flux یک ماده شیمیایی است که به ذوب شدن لحیم بدون سرب کمک می کند. ماژیک های Flux به شما کمک می کند تا قطعات سرسخت را با ّ Flux مایع، نرم کنید و اتصالات لحیمی بهتری ایجاد کنید. توصیه می شود که باقیمانده های مایع flux  را از روی برد کاملا پاک کنید.

3-10-ماژیک ذوب کنند لحیم بدون نیاز به پاک کردن باقیمانده های آن :(No Clean Flux Pen) 

Flux یکی از مواد شیمیایی است که به ذوب شدن لحیم بدون سرب کمک می کند. ماژیک های Flux به شما کمک می کنه تا قطعات محکم را با ّFlux  مایع، نرم کنید و اتصالات لحیمی بهتری ایجاد کنید. پاک کردن و حذف flux در این ماژیک لازم نیست، اما برای کسانی که علاقه مند به حذف flux  باقیمانده هستند، الکل ایزوپروپیل (IPA) لازم است.

3-11- صفحه عایق سیلیکونی مخصوص لحیم کاری:

با استفاده از صفحه ی عایق سیلیکونی مخصوص لحیم کاری از میزکارتان محافظت کنید و آن را تمیز نگه دارید.

4- سایر ابزارهای پیشنهاد شده برای لحیم کاری

4-1-گیره مونتاژ

این ابزار کمکی برای نگه داشتن PCB ها، سیم ها و سایر اجزا در مکانی که لحیم کاری می کنید، بسیار مناسب هستند.

4-2-سیم چین

سیم چین ها کمک می کنند که شما پایه های قطعاتی را که بر روی PCB لحیم می کنید، کوتاه کنید.

4-3-عینک مخصوص لحیم کاری

تنها در مواردی کاربرد دارد که پایه های کوتاه شده پرتاب شوند.

5- جمع بندی و نکات اصلی لحیم کاری

• وقتی که هویه داغ را در دست می گیرید، احتیاط کنید.
• از بازوی سوم یا کمکی برای گرفتن برد درحین لحیم کاری استفاده کنید.
• دمای هویه تان را روی یک دمای متعادل تنظیم کنید.(325-375  درجه سلسیوس)
• اگر مشاهده کردید که از لحیم تان دود بلند می شود، گرمای هویه را کم کنید.
• قبل از هر اتصالی نوک هویه تان را با لحیم بپوشانید، چون که باعث بهبود اتصال می شود.
• از قسمت کناری نوک هویه استفاده کنید که به عنوان موضع خوب و مطلوب شناخته شده است، نه نوک تیز هویه…
• هم محل قرار دادن قطعه و هم قطعه ای را که لحیم می شود، به اندازه مساوی و در یک زمان گرم کنید.
• پس از پایان کارابتدا لحیم و سپس هویه را کنار بگذارید.
• یک اتصال خوب باید شبیه کوه آتشفشان باشد، نه شبیه یک گوی یا مشت.

6- تمیز کردن برد های الکترونیکی بعد از لحیم کاری

وقتی که با لحیم بدون سرب کار می کنید، Flux  تمایل دارد در هر جایی پخش شود، چه این Flux  (روغن لحیم ) داخل لحیم باشد یا این که توسط کاربر به صورت خارجی اضافه شده باشد. در طول زمان flux می تواند باعث خوردگی و فرسایش PCB  و قطعات شود. بنابراین دانستن چگونگی تمیز کردن PCB و پاک کردن آن از Flux خوب است. ساده ترین روش برای تمیز کردن برد استفاده از یک مسواک کوچک است (مسواک دندان بسیار عالی عمل می کند) و مقداری الکل ایزوپروپیل است. اگر شما درحال لحیم کردن تعداد بیشتری برد هستید، ممکن است نیازبه تمیز کردن دسته ای آنها داشته باشید. برای این کار ما به شما یک دیگ پرشده از آب مقطر را پیشنهاد می کنیم، آب مقطر مدار شما را از سایر ناخالصی ها و آلودگی ها حفاظت می کند.

تمیز کردن صد درصد برد تان ضروری نیست، اما این کار به طور شگرفی طول عمر مدار شما را افزایش می دهد.